Nowoczesne osiedla – czym się charakteryzują?

Obraz osiedla fundamentalnie zmienił się od czasów szarych bloków z poprzedniej epoki. Dziś są to tętniące życiem, przyjazne i ekologiczne miejsca do życia i pracy. Sprawdźcie, czym charakteryzują się nowoczesne osiedla XXI wieku.

Określenie „wielka płyta” wzbudza naturalnie nieprzyjemne wspomnienia u kilku pokoleń Polaków. Wizja zapewnienia tanich i uniwersalnych mieszkań dla milionów popchnęła projektantów w kierunku tworzenia prostych konstrukcji, które zapewniały tylko absolutne minimum potrzebne do codziennego życia. Potrzeby Polaków jednak rosną, a okres eksploatacji dawnych bloków chyli się już ku końcowi. Nasze społeczeństwo jest zatem właśnie na etapie migracji do bardziej współczesnych i lepiej przemyślanych, nowoczesnych osiedli mieszkaniowych.

Nowoczesne osiedla charakteryzuje:

• troska o środowisko naturalne, realizowana przez efektywne systemy ogrzewania budynków, kanalizacji i gospodarki śmieciami,
• spójna, neutralna i przyjazna dla mieszkańców koncepcja architektoniczna,
• estetyczne, zielone przestrzenie publiczne, które mają zapewnić przestrzeń do wypoczynku, place zabaw i obszary zacienione,
• adekwatna infrastruktura, taka jak odpowiednia przepustowość dróg dojazdowych i liczba miejsc parkingowych dla mieszkańców,
• otwartość na potrzeby społeczne i ekonomiczne mieszkańców, takie jak podjazdy dla osób niepełnosprawnych czy stacje ładowania pojazdów elektrycznych.

Takie usprawnienia przyciągną i zainteresują potencjalnych mieszkańców oraz wpłyną na atrakcyjność danego osiedla. Żeby jednak je zapewnić, właściciele osiedli muszą szerzej spojrzeć na główne aspekty ekologiczne związane z zarządzaniem skupiskami ludzkimi.

Ochrona wody

Wraz ze zwiększaniem powierzchni miast pojawia się bardzo konkretny problem. Podczas intensywnych opadów coraz trudniej jest odprowadzić całą nagromadzoną wodę z obszaru zabudowanego. Betonowa infrastruktura wokół osiedli również negatywnie wpływa na retencję wody, przyspieszając wyparowywanie jej z otoczenia osiedla w przypadku braku lub małych opadów.

Kropla wody powinna też wsiąkać w ziemię dokładnie tam, gdzie spadła. Duże, płaskie betonowe powierzchnie sprawiają, że woda deszczowa musi po nich spłynąć, zanim wsiąknie w grunt. Płynąc po asfalcie, zabiera ona ze sobą wszystkie zanieczyszczenia i metale ciężkie, zostawione na drodze np. przez spaliny samochodowe. Wszystkie te substancje razem z wodą trafiają do gruntu.

Właściciele osiedli i spółdzielnie opracowali jednak rozwiązania, które niwelują opisane powyżej utrudnienia. Nowoczesne osiedla mogą jednocześnie przyjąć i w czystych warunkach utrzymać znaczną ilość wody. W innych sytuacjach wyparowałaby ona lub trafiła do kanalizacji.

Dostępne rozwiązania retencyjne dla osiedli

• ogrody deszczowe – są to charakterystyczne, przykryte żwirem nasadzenia specjalnych roślin, które można spotkać przy drogach i ujściach rynien. Korzenie roślin hydrofitowych w takim ogrodzie przechwytują zanieczyszczenia z pobieranej przez nie wody;
• niecki retencyjne – jest to zagłębienie w ziemi, obsadzone roślinami hydrofitowymi i wypełnione żwirem zamiast zwykłej gleby. Taka konstrukcja tworzy naturalny zbiornik oczyszczający. Roślinność tworzy filtr oczyszczający wodę, a żwir zapewnia dodatkowy filtr mechaniczny i zapobiega parowaniu wody;
• stawy retencyjne – znacznie większe i bardziej rozbudowane formy niecek retencyjnych, które mogą zapewnić unikatowy, prestiżowy element osiedla;
• rozszczelnione drogi i chodniki – przebicie lub usunięcie warstwy asfaltu lub zbitej, ujeżdżonej gleby pozwala znacznie poprawić chłonność gruntu i polepszyć mikroklimat otoczenia; 
• studzienki chłonne i podziemne zbiorniki – jeśli właściciel planuje wykorzystać zgromadzoną wodę np. do nawadniania ogródka, pod powierzchnią ziemi może umieścić zbiorniki zbierające wodę deszczową;
• większa liczba trawników i roślin – każdy metr trawnika wpływa na temperaturę i wilgotność powietrza w pobliżu. Wyższe rośliny dodatkowo zapewniają cień, który ogranicza parowanie wody z gleby.

Odpowiednie połączenie wyżej wskazanych rozwiązań pomaga zbilansować gospodarkę wodną na osiedlu i utrzymać zrównoważony system drenażu wody.

Źródła ciepła

Tętniące życiem osiedle to dla właściciela okazja na odzyskanie sporej ilości energii. Najczęściej energia odzyskiwana jest w punktach, w których powietrze i woda opuszczają już tereny budynku po spełnieniu swojego zadania. Tak odzyskaną energię można traktować jako „darmową”.

Najpopularniejsze systemy odzyskiwania ciepła w budynkach to:

• rekuperacja ciepła z wentylacji (HRV) – ciepłe powietrze uciekające przez otwory wentylacyjne to jeden z największych obszarów strat ciepła w budynkach. Według badań mechaniczne systemy odzyskiwania ciepła mogą przechwycić od 60% do 95% energii, która inaczej by się zmarnowała;
• rekuperacja ciepła ze ścieków – gorąca woda z prysznica trafia do tych samych ścieków, co woda z reszty domu, ogrzewając systemy kanalizacyjne. Zgromadzone w nich ciepło można odzyskiwać za pomocą pomp ciepła i ponownie kierować je do ogrzania czystej wody płynącej do mieszkań;
• spalanie biomasy – według naukowców z Politechniki Łódzkiej spalanie biomasy w dużych ciepłowniach przeznaczonych dla osiedli może być nawet bardziej efektywne od spalania jej w kotłach o małej mocy. Duże skupiska ludzkie mogą być zatem doskonałym odbiorcą masy powstałej jako produkt uboczny podczas produkcji w okolicznych fabrykach. Wpływa to na samowystarczalność danego środowiska ludzkiego;
• fotowoltaika – duże, wysoko położone i płaskie dachy osiedli stanowią doskonałą podstawę do zamontowania paneli słonecznych. Takie panele mogą z łatwością służyć do ogrzewania systemów ciepłej wody użytkowej. Wygernerowana nadwyżka może służyć natomiast do zasilania wentylacji lub pionów kanalizacyjnych.

Efektywność energetyczna

Efektywny budynek to taki, który w jak najmniejszym stopniu traci ciepło w czasie codziennej eksploatacji. W Polsce, gdzie panuje neutralny klimat i sezon grzewczy historycznie trwał zawsze nieco ponad pół roku (od 15 października do 25 kwietnia), kwestia efektywności jest bardzo istotna – nie bez powodu stare bloki są u nas systematycznie docieplane.

Duże znaczenie dla sprawności energetycznej budynku ma system przeszklenia – na przykład popularne dziś okna sięgające do podłogi znacznie słabiej izolują ciepło niż lita ściana. Architekci podczas projektowania budynków muszą zatem odpowiednio zbilansować liczbę okien z grubością ścian. Inne sposoby, które pomagają usprawnić efektywność budynku, to wspomniane powyżej systemy rekuperacji ciepła z wentylacji i systemy fotowoltaiczne.

Nowoczesne osiedla to zaawansowane, przemyślane i innowacyjne konstrukcje, które mogą sprawnie współgrać ze swoim naturalnym otoczeniem. Dzięki centralnym systemom ogrzewania, wentylacji i kanalizacji są one w stanie zapewnić efektywniejszą eksploatację niż budynki jednorodzinne.